De ironie is groot als men erbij bedenkt dat Boris Johnson lange tijd een voorstander van de EU was. Als burgemeester van Londen (2008-2016) sprak hij zich uit tegen een mogelijk referendum en stelde het economisch belang van het EU-lidmaatschap voorop. Maar toen premier Cameron eenmaal tot een referendum had besloten, profileerde Johnson zich als kopstuk van het Leave-kamp.
De schaduw van Johnson in Brussel is lang, langer dan zijn rol als Brexit-aanjager en zijn ongelukkige optreden als minister van buitenlandse zaken. Johnson (geboren in New York in 1964) is deels in Brussel opgegroeid. Zijn vader was ambtenaar bij de Europese Commissie (1973-1979) en Europarlementariër in het eerste direct gekozen Parlement (1979-1984). Na Boris’ studie op Eton College en in Oxford kwam hij terug naar Brussel als correspondent van de Daily Telegraph aan het begin van de jaren negentig. Hij was daar bekend als een gecultiveerd iemand die boeken in het oud-Grieks las en geen probleem had met de werktaal van de persconferenties (toen alleen Frans), maar zich graag anders voordeed.
Journalisten vertellen de anekdote dat hij ooit een vraag in het Latijn stelde over een (door hemzelf verzonnen) richtlijn die de Latijnse namen van vissen verplicht zou stellen in het kader van de harmonisering van het Gemeenschappelijke Visserijbeleid. Zijn berichtgeving was navenant: altijd leuk, maar niet al te nauw met de waarheid. Vriend en vijand zijn het er over eens dat Johnson zijn stempel op het Britse nieuws over de EU heeft gedrukt en eigenhandig tal van Euromythes in het leven heeft geroepen. Die mythes hebben aanzienlijk bijgedragen aan het effenen van het pad naar de Brexit. Tijdens de Leave-campagne voor het referendum waren zijn uitspraken invloedrijk: zijn veel te hoge schatting van de kosten van de EU (maar liefst 350 miljoenen ponden per week) werd steeds weer aangehaald.
Eerder dit jaar hebben een paar Britten een formele aanklacht tegen Johnson ingediend voor het misbruiken van zijn functie als burgemeester om leugens te verspreiden. De rechter ging er niet in mee en verklaarde de klacht niet-ontvankelijk. In Brussel put men nu enige troost uit de ervaring dat Boris niet per se alles wat hij beloofd heeft ook echt gaat doen.
Virginie Mamadouh