Formeel is de EU een Internationale Organisatie, opgericht en in stand gehouden door middel van een verdrag tussen staten. Deze organisatie is voorzien van een eigen wettelijk stelsel dat in het door de organisatie bestreken gebied de hoogste wet vormt en heeft een aantal eigen politieke bevoegdheden. Zo is er een eigen, aparte eenheid in de internationale staatsorde ontstaan.
Lekker belangrijk
De vraag wat de EU nu eigenlijk is en welke status haar toekomt lijkt niet zo heel belangrijk, maar deze kan in het internationale politieke verkeer toch wel eens aan de orde komen. Dat geldt zeker in de sterk geformaliseerde diplomatie. Daar bestaat een strikte rangorde binnen het ‘diplomatieke corps’, de verzameling diplomaten die in een hoofdstad vanuit andere hoofdsteden en overige diplomatieke actoren geaccrediteerd zijn (wat wil zeggen dat zij met officiële en geaccepteerde geloofsbrieven daar verblijven).
De vraag wat de EU nu eigenlijk is en welke status haar toekomt lijkt niet zo heel belangrijk, maar deze kan in het internationale politieke verkeer toch wel eens aan de orde komen. Dat geldt zeker in de sterk geformaliseerde diplomatie. Daar bestaat een strikte rangorde binnen het ‘diplomatieke corps’, de verzameling diplomaten die in een hoofdstad vanuit andere hoofdsteden en overige diplomatieke actoren geaccrediteerd zijn (wat wil zeggen dat zij met officiële en geaccepteerde geloofsbrieven daar verblijven).
Rangen en standen
In die rangorde staan de volledig bevoegde ambassadeurs als vertegenwoordiger van staten bovenaan. Onderling zijn zij nog gerangschikt volgens de datum waarop zij hun geloofsbrieven aan de regering hebben aangeboden. Daarna volgen de geaccepteerde Internationale Organisaties en daarna de hoofden van diplomatieke posten van lagere rang (zoals zaakgelastigden). Voor het bepalen van de plaats van de EU in die rangorde is dus het antwoord nodig op de vraag: wat is de EU?
Obama: EU wordt een staat
In 2016, tegen het einde van de tweede periode van Obama’s presidentschap, werd de EU-delegatie in Washington opgewaardeerd tot dezelfde rang als de ambassade van een staat. Dat was alweer enkele jaren nadat de EU zelf een eigen buitenlandse dienst had opgetuigd. De delegatie in Washington bestond al vanaf de jaren 1980.
Demotie door Trump
Echter, bij de begrafenis van president George H.W. Bush (de vader van George W.) in december 2018 werd David O’Sullivan, het hoofd van de EU-delegatie, pas opgeroepen na de ambassadeurs van de ongeveer 150 staten die aanwezig waren. Na herhaalde navraag van EU-zijde werd door het State Department aangegeven dat de rang van de EU verlaagd was (tot die van Internationale Organisatie). Dat kwam hard aan. Bij een rang in de tweede categorie was men niet alleen bij officiële gelegenheden minder prominent aanwezig, men werd ook minder snel uitgenodigd bij belangrijke bijeenkomsten. Het was een affront van jewelste.
Eerherstel
Deze onverwachte degradatie kon in het licht worden gezien van de uitspraken over de EU van president Trump, die van weinig interesse of ontzag getuigen. Hij gaf aanleiding voor extra speculaties over waar dat heen moest met de aloude Atlantische Gemeenschap. Het delegatiehoofd van de EU behield zijn lagere rang tot 4 maart 2019. Toen trad een nieuw hoofd aan, omdat de termijn van het oude erop zat. De nieuwe EU-diplomaat Stavros Lambridinis kreeg weer een rang in de eerste categorie toebedeeld. Hij moest daar natuurlijk wel achter aansluiten, want hij was de laatst benoemde ambassadeur. Maar dat komt dus door de aard der dingen vanzelf weer in orde. Voor de belangrijke bijeenkomsten is er nu geen vuiltje meer aan de lucht.
'Onlosmakelijke band'
Het was wel intrigerend dat alle berichtgeving hierover afkomstig was van de Amerikaanse Missie bij de EU in Brussel. Let op: dat is geen ambassade, maar heeft wel een echte, als ambassadeur erkende diplomaat aan het hoofd. In een persmededeling stond dat de Minister van Buitenlandse Zaken in Washington de chef van het Protocol aldaar had opgedragen de noodzakelijke stappen te nemen om de eerdere situatie te herstellen. De Amerikaanse ambassadeur in Brussel voegde daar zelf aan toe dat de Europese Unie een uiterst belangrijke organisatie is en dat Europa’s veiligheid en succes (niet: die van de Europese Unie) onlosmakelijk verbonden zijn met die van de VS.
Raadsel
Wat is hier nu eigenlijk voorgevallen? Was het een streek ergens uit de Trumpregering om de onderlinge verhouding met Europa verder naar eigen hand te zetten? Dan is dat nu weer teruggedraaid. Maar misschien was het ook niets meer dan een slordigheidje in het betreffende bureau. Het State Department staat al een tijdje in de wind. Er zijn veel vacatures en functies zijn komen te vervallen. Voor beide opties is iets te zeggen, maar meer dan gissen kunnen we niet.
Herman van der Wusten
In die rangorde staan de volledig bevoegde ambassadeurs als vertegenwoordiger van staten bovenaan. Onderling zijn zij nog gerangschikt volgens de datum waarop zij hun geloofsbrieven aan de regering hebben aangeboden. Daarna volgen de geaccepteerde Internationale Organisaties en daarna de hoofden van diplomatieke posten van lagere rang (zoals zaakgelastigden). Voor het bepalen van de plaats van de EU in die rangorde is dus het antwoord nodig op de vraag: wat is de EU?
Obama: EU wordt een staat
In 2016, tegen het einde van de tweede periode van Obama’s presidentschap, werd de EU-delegatie in Washington opgewaardeerd tot dezelfde rang als de ambassade van een staat. Dat was alweer enkele jaren nadat de EU zelf een eigen buitenlandse dienst had opgetuigd. De delegatie in Washington bestond al vanaf de jaren 1980.
Demotie door Trump
Echter, bij de begrafenis van president George H.W. Bush (de vader van George W.) in december 2018 werd David O’Sullivan, het hoofd van de EU-delegatie, pas opgeroepen na de ambassadeurs van de ongeveer 150 staten die aanwezig waren. Na herhaalde navraag van EU-zijde werd door het State Department aangegeven dat de rang van de EU verlaagd was (tot die van Internationale Organisatie). Dat kwam hard aan. Bij een rang in de tweede categorie was men niet alleen bij officiële gelegenheden minder prominent aanwezig, men werd ook minder snel uitgenodigd bij belangrijke bijeenkomsten. Het was een affront van jewelste.
Eerherstel
Deze onverwachte degradatie kon in het licht worden gezien van de uitspraken over de EU van president Trump, die van weinig interesse of ontzag getuigen. Hij gaf aanleiding voor extra speculaties over waar dat heen moest met de aloude Atlantische Gemeenschap. Het delegatiehoofd van de EU behield zijn lagere rang tot 4 maart 2019. Toen trad een nieuw hoofd aan, omdat de termijn van het oude erop zat. De nieuwe EU-diplomaat Stavros Lambridinis kreeg weer een rang in de eerste categorie toebedeeld. Hij moest daar natuurlijk wel achter aansluiten, want hij was de laatst benoemde ambassadeur. Maar dat komt dus door de aard der dingen vanzelf weer in orde. Voor de belangrijke bijeenkomsten is er nu geen vuiltje meer aan de lucht.
'Onlosmakelijke band'
Het was wel intrigerend dat alle berichtgeving hierover afkomstig was van de Amerikaanse Missie bij de EU in Brussel. Let op: dat is geen ambassade, maar heeft wel een echte, als ambassadeur erkende diplomaat aan het hoofd. In een persmededeling stond dat de Minister van Buitenlandse Zaken in Washington de chef van het Protocol aldaar had opgedragen de noodzakelijke stappen te nemen om de eerdere situatie te herstellen. De Amerikaanse ambassadeur in Brussel voegde daar zelf aan toe dat de Europese Unie een uiterst belangrijke organisatie is en dat Europa’s veiligheid en succes (niet: die van de Europese Unie) onlosmakelijk verbonden zijn met die van de VS.
Raadsel
Wat is hier nu eigenlijk voorgevallen? Was het een streek ergens uit de Trumpregering om de onderlinge verhouding met Europa verder naar eigen hand te zetten? Dan is dat nu weer teruggedraaid. Maar misschien was het ook niets meer dan een slordigheidje in het betreffende bureau. Het State Department staat al een tijdje in de wind. Er zijn veel vacatures en functies zijn komen te vervallen. Voor beide opties is iets te zeggen, maar meer dan gissen kunnen we niet.
Herman van der Wusten