Het debat zou plaatshebben op dinsdag 16 april, maar de brand in de Notre-Dame schopte het programma van France 24 in de war en het werd naar de volgende dag verplaatst. Het debat bestond uit twee akten: de eerste in het Frans, de tweede in het Engels. Beide zijn op de website van France 24 terug te kijken, op de Franse respectievelijk de Engelse versie van de site, maar zonder links naar elkaar. Bovendien is er (ook achteraf) geen ondertiteling. Het Franstalige debat zal daarom vast een veel kleiner publiek bereiken dan de Engelstalige versie.
Frans en Engels - de taalstrijd
In het Frans heeft Timmermans, die vloeiend Frans spreekt, duidelijk de overhand. Weber antwoordt in het Engels en zijn antwoorden worden door een tolk vertaald. Ook in het Engels werkt taalvaardigheid in het voordeel van de kandidaat zonder duidelijk Nederlands accent tegenover de andere met een zwaar Duits accent. Het bevestigt het beeld dat duiders hebben van de Europese politiek: Timmermans als de ervaren staatsman (Commissaris, voormalig minister) tegenover Weber die weliswaar al vijf jaar de leider van de grootste fractie in het Parlement is maar diplomatieke en bestuurservaring mist. Dat is op zich opmerkelijk, want de fractie van Weber is groter en ligt in de peilingen voor. Bovendien is Timmermans de uitdager, weliswaar de enige andere kandidaat die een kans maakt, maar alleen als hij een coalitie achter zich krijgt. Vandaar zijn positionering als leider van een progressieve coalitie.
De locatie
Het debat, of eigenlijk: de debatten, vonden plaats in het Europees Parlement in Straatsburg. De trailer van alle video’s bestaat uit enkele Europese landschappen (inclusief Hollandse bloemenvelden) en eindigt bij een shot van het gebouw van het parlement in Brussel. Dat is opmerkelijk. Noch het gebouw van de Commissie in Brussel - die wel met nadruk genoemd wordt in de programmatitel - noch het hoofdgebouw in Straatsburg, waar het debat opgenomen is, komt in het filmpje voor.
In het Franse debat wordt de locatie van het Parlement besproken. Beide kandidaten spreken mooie woorden over de stad Straatsburg. Ze bespreken de wil van het Parlement om op een plaats (in Brussel) te werken maar onderstrepen de onwil van de lidstaten om de huidige dure en inefficiënte situatie te veranderen.
Wielerrace of boksmatch?
De twee debatten werden verschillend ingebed en aangekondigd. Twee vrouwelijke journalisten (Caroline de Camaret van France 24 en Dominique Baillard van Radio France Internationale) leidden het Franstalig debat, getiteld La course à la Commission Européenne (de race naar de Europese Commissie). Het Engelse debat werd uitgezonden als onderdeel van Talking Europe, de vaste rubriek over Europees politiek van journaliste Catherine Nicholson. De titel van het Engelstalige debat roept een ander beeld op: EU Commission Clash: The Candidates' Debate. Geen wedstrijd (wie krijgt de meeste punten?) maar een confrontatie (wie schakelt de ander uit?). Het Engelstalige debat is echter nauwelijks feller. Hier zijn beleefde Europeanen beschaafd met elkaar aan het praten.
Jongeren als aangevers
De opzet en de onderwerpen zijn in beide debatten vergelijkbaar. Van te voren zijn jonge mensen op straat geïnterviewd over wat zij belangrijke onderwerpen vinden. Het is onduidelijk waar deze straatinterviews plaatsvonden maar de jongeren hebben verschillende nationale achtergronden. Daarnaast zijn er vragen van journalisten over brexit, immigratie, werkeloosheid en werkgelegenheid, institutionele hervormingen, klimaat en het sociaal beleid in Europa. Het klimaat wordt ook door de jongeren geagendeerd maar in het debat nauwelijks opgepakt. In het Frans komen man-vrouwverhoudingen en het bezuinigingsbeleid na de eurocrisis voorbij, in het Engels de Franse gele hesjes, landbouwbeleid, veiligheidsbeleid (defensie) en de relatie met de VS.
Notre Dame en kernthema’s
In beide debatten gebruikt Timmermans de Notre Dame als symbool voor de EU (die kan ook zo vlam vatten en uit elkaar vallen) en de solidariteit na de brand als symbool voor Europese identiteit en solidariteit. Weber gaat hier volledig in mee in het Engelstalig debat. Beide kandidaten keren zich tegen populisten en identiteitspolitiek en willen de EU hervormen en beter maken. Verschillen zijn er ook. Weber wil vooral handel en groei, Timmermans minder werkeloosheid en een minimumloon. Weber wil een harder EU grenzenbeleid dan Timmermans maar beiden spreken zich uit tegen racisme, antisemitisme, identiteitspolitiek en de angst van de ander. Weber speelt de kaart van de continuïteit en de redelijkheid (de EU beter maken binnen de bestaande kaders, geen nieuwe verwachtingen scheppen), Timmermans van de solidariteit en van een sociaal Europa met nieuw beleid op het punt van belastingen voor grote bedrijven en minimumloon. Beiden hebben grote verwachtingen van de Franse president Macron en zijn Europese plannen. Maar zij verlangen van hem duidelijkheid: Macron moet kiezen of hij met links of met rechts aan Europa verder wil bouwen.
Impliciet offensief
Aanvallen op elkaar zijn soms direct maar vaak ook impliciet. Weber brengt naar voren dat de EU nog niet effectief optreedt tegen de lidstaten waar de rechtsstaat onvoldoende gewaarborgd wordt, maar zegt niet expliciet dat dit Timmermans’ taak is in de Commissie. Timmermans verwijt de voorzitter van het Europees Parlement, de Italiaan Tajani, aardige woorden over Mussolini te spreken om Salvini te paaien, zonder daar bij te zeggen dat Tajani van Webers partij is.
Aan het slot van het Engelstalige debat profileert Weber (ruim 10 jaar jonger dan Timmermans) zich als de jonge generatie die de EU gaat hervormen. Timmermans toont meer ambities op het gebied van belastingheffing bij grote transnationale bedrijven en sociaal beleid en roept mensen vooral op om niet onverschillig te zijn en te komen stemmen voor het Europa dat ze willen.
Links
Het Franstalige debat (26 minuten ) is op de website van France 24 (Franstalige versie) te zien
Het Engelstalig debat is te zien op de website van France 24 (Engelstalige versie) geknipt in twee delen (elk 17 minuten).
Virginie Mamadouh